Het feest

Een persoonlijk verslag van een Schitterend Onderzoek

Geschreven door Trudy van Keeken.

Een intrigerende naam die precies weergeeft wat het is, een schitterend onderzoek. Naar antwoorden in jezelf op vragen in jezelf. Niet de voor de hand liggende antwoorden, die zo vanzelfsprekend hun plek voorin de rij opeisen, dat je niet eens meer beseft hoe conservatief en dominant ze zijn. Maar de ándere antwoorden, die je moet verleiden om te voorschijn te komen.

Ze laten zich vinden in een nachtwandeling in de sneeuw, een proefrit op de motor of op die favoriete oude L.P. Antwoorden waarvan je niet weet dat je ze in je hebt.

Een vraag heb ik wel, een creatief antwoord niet. Dat en die náám zijn voor mij reden om aan een fascinerend onderzoeksproces te beginnen.

Een Onderzoeksvraag

Talent, Werk, Bewustzijn. Ik heb het niet slecht gedaan, in de eerste jaren na een scheiding. Een derde theaterstuk geschreven en een operatekst, een baan in een sector die mijn hart heeft en een therapeut ter ondersteuning. Maar wat in het begin voldoende is en past, begint te knellen. Schrijven doe ik in opdracht, maar niet die Monoloog of Column die ik het liefst wil maken. Mijn werk is fijn, maar ik heb het verlangen ook zélf mensen te stimuleren in hun groei en mijn inzichten en ervaringen wil ik niet alleen met mijn vrienden delen.

Zo is de stand van leven als ik aan het Schitterend Onderzoek begin. Ik knap uit mijn jas, maar heb nog geen nieuwe. Ik wil in alle opzichten meer tevoorschijn komen, vrij en authentiek vorm geven aan mijn talenten, creatiever leren kijken, nieuwe mogelijkheden ontdekken.

En een feest geven voor mijn 50e. Maar dat terzijde.

Voorbij de jassen

Aanvankelijk schuchter begin ik aan het proces, onder de indruk van de bron van ideeën, opdrachten en originele benaderingen, die mijn coach is. Om gaandeweg te ervaren dat een natuurlijke stroom van creativiteit ook in mij aanwezig is.

Ik ga begrijpen wat de oorspronkelijke creatieve stroom belemmert: oude maar hardnekkige aannames over mijn capaciteiten: ‘Ik kan schrijven, maar heb ik zonder opdracht wel iets te vertellen?’, ‘Ik wil columns over bewustzijn en het dagelijks leven maken, maar wie zit op mij te wachten?’, en ‘Ik kan vrienden inspireren, maar ben niet ver genoeg om dat professioneel te doen.’
Effectieve gedachten om alle initiatieven en verlangens op voorhand in de kiem te smoren.

Ik lees de aangereikte artikelen over werkwijzen van kunstenaars. En ik begin te beseffen dat niet de talenten verandering behoeven, maar dat het de kunst is er een passende vorm voor te vinden. Ik ga ochtendpagina’s schrijven, een methode waarbij je dagelijks een half uur lang vrijuit alle gedachten, ideeën en gevoelens opschrijft.

Het is fijn regelmatig te schrijven en zo nu en dan komen er verrassende vondsten uit mijn pen, maar het echte werk, zo klinkt het in mijn hoofd, is het niet. Als ik gefrustreerd aan mijn coach e-mail dat ik niets dóe (en doen is: Die Ene Monoloog schrijven) komt het antwoord in de vorm van een smsje:

Stedelijk Museum -10.00u. bij de koffie–voorbij de jassen

Art is what an artist does

In het museum is een tentoonstelling met werk van o.a. Bruce Nauman. In een wanhopige periode zonder inspiratie liet hij een camera ‘s nachts in zijn atelier draaien, om te filmen wat er wel was: de rommel in zijn studio, spelende muizen en zijn kat. Ik vind het een prachtig kunstwerk waarbij je als kijker midden in de zaal zit, omringd door de muurhoge beelden van zijn nachtelijke studio. Kijkend hiernaar realiseer ik me dat stilstand niet bestaat. Er is altijd een proces gaande. In een schijnbaar stil atelier, maar ook in mij. Kunst maken, of het nu schilderen is of schrijven of een nieuw antwoord vinden op een vraag, is een creatief proces dat tijd en ruimte vraagt.

Het kent fases waarin het zich laat voeden door omtrekkende bewegingen en schijnbaar niets doen. Er wordt energie verzameld door artikeltjes lezen, niet weten, kopjes koffie en inspirerende uitstapjes. Het proces vraagt pas in een later stadium om keuzes en focussen. Het uiteindelijke kunstwerk dat zich in de wereld manifesteert, is de neerslag van dit hele proces.

‘Art is what an artist does’, zei Nauman. Een eye-opener voor mij en een directe uitnodiging om door te gaan met wat zich als vanzelf aandient: mijn feest.

Ik grijp het aan als oefening in het creatieve proces. Ook met het feest wil ik in alle opzichten meer met mezelf tevoorschijn komen, creatiever leren kijken en nieuwe mogelijkheden ontdekken. Het Feest als Kunstwerk dus.

Eerst voeding

Ik verlang er naar een feest te geven dat precies past en weerspiegelt wat belangrijk voor me is. Een intiem feest met veel mensen. Maar wil ik voorbij aan mijn eerste impulsen over hoe het er dan uit zal zien, dan zal ik me moeten voeden met nieuwe mogelijkheden. Als een kunstenaar verzamel ik van alles dat me inspireert of aantrekt met betrekking tot mijn kunstwerk.

Er komt een plaat van 2,5 bij 1 meter aan de muur in mijn werkkamer, waar ik alles opprik. Meestal zonder te weten waarom. Een poster van een grijsstenen godin, klaprozen, reclame voor flamenco-les, museumkaartjes, maar ook artikeltjes over originele nieuwe bedrijfjes en stukjes interview.

Ik brainstorm over mogelijke activiteiten en word aangemoedigd om in dit stadium voluit en onbeperkt te fantaseren. Dus wil ik achter de drumband aan, zie ik uiteenlopende vrienden persoonlijke ervaringen met elkaar delen en een flamencojurk. In mijn ochtendpagina’s verschijnen nieuwe invallen voor het feest en grote verlangens. Maar óók woordspelletjes, een titel en stukjes voor een monoloog! Ongemerkt is een creatieve stroom op gang gekomen, die zich niet meer laat stoppen en zich over de hele breedte van mijn leven uitspreidt.

Ik schrijf een web-column n.a.v een oproep onder de lezeressen van Opzij. Helaas niet geplaatst, maar een belangrijke drempel is als terloops genomen. Ik lees de dierenverhalen van Toon Tellegen, eenvoudig, ontroerend en spiritueel, ontdek zijn gedichten en schrijf er zelf een paar. Ik zie een dansvoorstelling naar aanleiding van een interessant interview, bezoek eigenzinnige theatervoorstellingen en let op de authenticiteit van de performers. Ik lees columns, bezoek websites en web-logs, verzamel kaarten van vrouwen en mannen, voor een workshop misschien. Ik vind mijn oude poesiealbum en koop snoepkettingen en stroopsoldaatjes.

En onder mijn handen groeit het feest.

Het Kunstwerk

Het is tijd om te focussen en keuzes te maken. Uit de overvloed aan ideeën, verlangens en mogelijkheden, kies ik met hulp van Jacquelijne, dat wat nu relevant is. En laat ik andere dingen vallen: geen groot ritueel en niet dat workshop-achtige onderdeel. Wél een speech over de afgelopen jaren begeleidt door een ceremonial singer en ook het idee over het aanbieden van talenten aan elkaar d.m.v. kaartjes. De stenen godin verschijnt op mijn uitnodiging, klaprozen komen als thema terug op het hele feest, tot in mijn haar, de flamencojurk vervalt. Decoratie, muziek, boodschappen, een perfecte ruimte, tafelkleden en kandelaars, alles wat nodig is verschijnt, alsof het hele universum me ondersteunt door middel van mijn vrienden. Het wordt wat ik hoop, een groot intiem feest met zorgvuldige elementen; het eerste kunstwerk dat vanuit een nieuwe vorm ontstaan is!

Nabeschouwing

Door Een Schitterend Onderzoek voor Het Feest te gebruiken ben ik allerlei fases tegengekomen, die een creatief proces kenmerken. De belemmeringen en valkuilen, de grenzeloze vrijheid en de uiteindelijke keuzes en gerichte werkaandacht. Met als resultaat een persoonlijk kunstwerk, waarin ik mezelf weerspiegelt zie.

Maar het schitterende onderzoek is niet voorbij. Het prikbord is veranderd, niet leeg. Er hangen ongebruikte kaarten en nieuwe en er zijn open plekken. Het schrijven dient zich aan. Het is tijd om de volgende stap te nemen. Ik ga de actrice met de mooie stem benaderen over die monoloog en een weblog starten als oefening. Er borrelen ideeën voor coachen.
De creatieve stroom is volop aanwezig, en al is flamenco-les moeilijker dan ik dacht, ik draag een jas die past!